بررسی مضامین کتیبۀ ستایش پروردگار در صفحۀ عنوان کتاب‌های چاپ سنگی فارسی و عربی چاپخانۀ منشی‌نول‌کشور در قرن 19 و 20 میلادی در هند
نویسنده: مرضیه جلایی، سیدرضا حسینی
چکیده:
چاپخانه‌ی منشی‌نول‌کشور در هندوستان به دلیل گردآوری و چاپ بسیاری از کتاب‌های فارسی و اسلامی و برطرف نمودن نیاز بسیاری از کشورهای مسلمان در جهان و شبه قاره‌هند بسیار مورد اهمیت بوده و همواره نام و یاد منشی‌نول‌کشور در عالم چاپ در دنیا می‌درخشد. از دهه‌ی 1840 میلادی شیوه‌ی نوینی در چاپ سنگی کتاب‌ها در هند به‌وجودآمد. این شیوه مبتنی بر طراحی صفحه عنوان در قالب کتیبه‌ها، همراه با ویژگی‌هایی شاخص است، که همچون یک اثر هنری مجرد حائز اهمیت بوده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی مضامین و محتوای کتیبه‌ی ستایش پروردگار به عنوان بخشی از تزیینات صفحه عنوان در کتاب‌های فارسی و عربی چاپخانۀ منشی‌نول‌کشور انجام گرفته است. پرسشهای پژوهش عبارتند از: الف: محتوای کتیبه‌ی ستایش پروردگار در صفحه عنوان کتاب‌های فارسی و عربی چاپخانه‌ی منشی‌نول‌کشور چیست؟ ب: چه رابطه‌ای میان محتوای کتیبه‌ی ستایش پروردگار در کتاب‌های فارسی و عربی چاپخانه‌ی منشی‌نول‌کشور وجود دارد؟ این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی وبا بهرهگیری از منابع کتابخانهای تصویربرداری انجام شده است. جامعه پژوهش مشتمل بر20 تصویر است که به صورت غیر احتمالی برگزیده شده است. نتایج پژوهش گویای این است که کتیبه‌های ستایش پروردگار در کتاب‌های عربی تماما شامل آیه‌های قرآن است که می‌توان به تنوع بی‌شمار و درایت به پیام مندرج در رابطه با کتاب اذعان داشت. در کتاب‌های فارسی عبارات ستایش پروردگار به زبان فارسی و جملاتی ادیبانه به‌کاررفته که باتوجه به موضوع و محتوای کتاب بر جنبه‌ی زیباشناختی و نفاست صفحات افزوده است. علاوه بر آن ظرافت موجود در ساختار عبارت کتیبه، به دلیل مهارت کاتب در طراحی منسجم حروف و ریتم آرام و چشم‌نواز و ایجاد فضای مثالی و خیالی قابل تحسین است. همچنین در خصوص محتوای کتیبه‌ی ستایش پروردگار آیه‌های قرآن علاوه بر کتاب‌های عربی در کتاب‌های فارسی نیز دیده می‌شود.
منبع: پرتال منابع انسانی